De schuifpuzzel 'Druiven zonder pit' - ter onderstreping van de vraag naar indexering werkingsmiddelen residentiële jeugdhulp

Sinds januari 2022 mag ik me voorzitter noemen van Vereniging Ons Tehuis (een organisatie jeugdzorg waar 59 kinderen en jongeren verblijven omdat het thuis (even) niet lukt of in (preventieve) begeleiding/vorming voorziet). 

2022 was voor de organisatie ook een woelig jaar om meerdere redenen. De laatste maanden buigen we ons nu vooral over de financiële druk door de stijgende prijzen op vele vlakken. 

We staan vlak voor de laatste fase van de nieuwbouw van alle leefgroepen. We willen een nieuwe warme thuis voor alle kinderen en jongeren creëren. Tegelijk zal het nieuwe gebouw organisatorisch en energetisch beter in elkaar passen en de werking ten volle ondersteunen. Stap voor stap zoeken en vinden we extra steun bij partners die in het project geloven en de gestegen bouwkost willen helpen draaglijk maken. Daar zijn we héél erg dankbaar voor 

Door de dagdagelijks gestegen kosten voor voeding, energie, vrijetijd, begeleiding,... verkleinen de marges voor de werking echter ook zienderogen. Een vaststelling die ongetwijfeld min of meer herkenbaar klinkt voor zovelen: steden en gemeenten, ondernemingen, verenigingen, onderwijs, vzw's maar ook veel burgers met een beperkt inkomen. Ik ben lid van verschillende organisaties en daarom ook betrokken of op de hoogte van de vele besparingen die quasi overal noodzakelijk doorgevoerd worden. Harde maar noodzakelijke beslissingen. De gevolgen in Ons Tehuis hakten er bij mij echter extra hard in. Dat leg ik graag even uit.

Een eerste verschil = het 10 jaren lang niet laten meegroeien van Vlaamse werkingsmiddelen met de stijgende levensduurte (behalve een deel van het personeelsbudget). Dé inkomsten om je werking mee te organiseren. 

Ja hoor, ik begrijp dat ook Vlaanderen zijn begroting op orde wil en moet houden. De grote prijsschokken doen de beslissing om dat gelijk te houden echter flink daveren en maken het niet meer houdbaar. Half januari was daar duidelijke media-aandacht voor gevonden, maar al snel wordt de boodschap ondergesneeuwd onder nieuwe actuele berichten. De situatie blijft ondanks eenmalige steun ècht nijpend. 

Een tweede verschil = de mogelijkheden om te besparen zijn in een welzijnsorganisatie zoals Ons Tehuis zo schaars. In een stad/gemeente kun je bijvoorbeeld je openingsuren inperken, een gebouw niet meer gebruiken, een aanbod (tijdelijk) stoppen of tarieven actualiseren. In Ons Tehuis zijn de jongeren er gewoon 24/24 en 7/7, een dag "sluiten" is geen optie. Jeugdzorg kun je nergens "geactualiseerd" aanrekenen, er zijn geen facturen naar de bewoners uiteraard. En bovendien staat één gedachte principieel centraal: we raken niet aan de kerntaak van de hele organisatie = jongeren en hun ouders elke dag via gesprek bijstaan in moeilijke situaties. Bezuinigen op de al krappe begeleidingstijd is gewoon onverantwoord.

Dan rest er weinig anders dan steeds creatiever low budget koken, de verwarming een paar graden lager zetten en ondersteunende taken beperken...?

Half januari hielden we een grote personeelsvergadering voor de meer dan 100 medewerkers om de huidige situatie te duiden. Daarna werden alle teams bezocht om te luisteren en samen na te denken over wat lukt met minder of zeker niet kan. Dat resulteerde in 14 uren leerrijke gesprekken. Oplossingen werden in kleine stukjes gesprokkeld, verhalen uit de praktijk illustreerden de moeilijkheden, waaronder deze:

"De jongeren vroegen om voor één keer druiven zonder pit te kunnen eten, omdat ze zo hun best hadden gedaan die week. We hebben gerekend en geteld om het hen toch eens te gunnen, maar er was gewoon geen budget genoeg meer om dit te doen. Er is echt enkel nog genoeg voor de strikte basis. Het zorgt voor bijkomende stress bij begeleiders en jongeren." 

Deze anekdote ging gepaard met veel wederzijds begrip en aan een verschuiving van budget wordt al intern gesleuteld. Toch staat het op zich zo symbool voor de heersende problematiek. Het lijkt wel een altijd maar moeilijk wordende schuifpuzzel met steeds stroever schuivende stukjes. 

Ondertussen organiseren de leefgroepen kleine sponsoracties (car wash, pannenkoekenverkoop,…) om fijne activiteiten met hun jongeren te kunnen bekostigen. Dat we dergelijke acties doen is op zich ok en zorgt vaak voor een kans tot positieve groepsdynamiek in de teams en bij de jongeren. Toch mogen deze acties niet verder evolueren naar noodzakelijk kwaad om de basiskosten van de werking te dekken, wat de empowerende kracht net onderuit zou halen.

Het roept zoveel vragen op over hoe we voor onze jongeren in de jeugdzorg op vandaag kunnen blijven zorgen en hoe dit verder zal evolueren als prijzen onvoldoende dalen of stabiliseren. Een stevige kluif voor de Vlaamse regering, nu al en zeker in 2024.

Voor wie tot hier heeft doorgelezen, chapeau en een dikke - eeuh ik bedoel - ‘enorme’ merci. Ik ben mijn kronkel kwijt en misschien had je er iets aan. 

PS: Als je graag Vereniging Ons Tehuis wil steunen, momenteel loopt de jaarlijkse actie Paaseierenverkoop volop. Ik post de link hieronder. De volledige opbrengst is ten voordele van hobby's en kampinschrijvingen van onze jongeren, want dat past niet in de werkingsbudgetten 

PS2: ook andere welzijnsorganisaties zitten vaak in hetzelfde schuitje, draag ook hen een warm hart toe als dat jou lukt op het moment dat er een andere mooie actie voorbij je ogen schuift op dit medium.